W ostatnich latach, rozwój terapii immunologicznych przyniósł wiele nowych możliwości w leczeniu nowotworów. Jednym z najnowszych osiągnięć jest połączenie nivolumabu i ipilimumabu jako terapia pierwszego rzutu dla pacjentów z nieoperacyjnym rakiem wątrobowokomórkowym (HCC). Wyniki badania CheckMate 9DW, zaprezentowane na konferencji American Society of Clinical Oncology (ASCO) w 2024 roku, dostarczają nowych, istotnych informacji na temat zastosowania tej kombinacji w praktyce klinicznej.
Skuteczność terapii nivolumabem i ipilimumabem
Badanie CheckMate 9DW wykazało, że połączenie nivolumabu i ipilimumabu charakteryzuje się wysoką skutecznością w leczeniu nieoperacyjnego HCC. Średnie przeżycie całkowite (OS) wynosiło 23,7 miesiąca, co jest najwyższym wynikiem wśród obecnie dostępnych terapii immunologicznych. Współczynnik ryzyka (HR) dla przeżycia całkowitego wyniósł 0,79, co wskazuje na istotną przewagę nad grupą kontrolną (85% lenvatynibu, 15% sorafenibu).
Średni czas do progresji choroby (PFS) wynosił 9,1 miesiąca, co jest wyjątkowo długim okresem w porównaniu do innych terapii. Wskaźnik odpowiedzi obiektywnej (ORR) wyniósł 36%, z czego 7% stanowiły pełne odpowiedzi. Wyniki te są lepsze niż w przypadku kombinacji atezolizumabu z bewacyzumabem (30%) oraz durwalumabu z tremelimumabem (20,1%). Warto zauważyć, że wskaźnik progresji choroby (PD) wynosił tylko 20%, co jest o połowę mniej niż w przypadku terapii durwalumabem z tremelimumabem.
Bezpieczeństwo stosowania nivolumabu i ipilimumabu
Podczas terapii nivolumabem i ipilimumabem odnotowano pewne działania niepożądane. Zdarzenia niepożądane związane z leczeniem, które prowadziły do przerwania terapii, wystąpiły u 18% pacjentów, a zgony związane z leczeniem odnotowano u 4% pacjentów. Najczęściej występującymi działaniami niepożądanymi były biegunka, świąd i dysfunkcja wątroby. Wysoka dawka sterydów była wymagana u 29% pacjentów z powodu działań niepożądanych związanych z układem immunologicznym, co było nieco wyższe niż w przypadku innych terapii kombinacyjnych.
Analiza wyników badania CheckMate 040
Wyniki wcześniejszego badania CheckMate 040 wskazują, że nivolumab w połączeniu z ipilimumabem jest skuteczny również jako terapia drugiego rzutu po leczeniu sorafenibem. W grupie pacjentów otrzymujących nivolumab w dawce 1 mg/kg i ipilimumab w dawce 3 mg/kg, wskaźnik odpowiedzi wyniósł 32%, mimo że była to terapia drugiego rzutu. Czas przeżycia całkowitego dla pacjentów z odpowiedzią na leczenie był znacznie dłuższy niż dla tych, u których choroba pozostała stabilna lub postępowała.
Aktualizacja algorytmu leczenia zaawansowanego HCC
W kontekście nowych terapii immunologicznych, takich jak nivolumab i ipilimumab, wybór pierwszej linii leczenia powinien uwzględniać nie tylko odpowiedź na leczenie, ale także tolerancję na działania niepożądane o wysokim stopniu nasilenia związane z przeciwciałami anty-CTLA-4. Pacjenci z dobrą kondycją fizyczną, dobrą funkcją wątroby i brakiem ciężkich współistniejących chorób mogą być odpowiednimi kandydatami do terapii IO-IO.
Wybór pacjentów na podstawie biomarkerów
W przypadku stosowania terapii IO-IO jako pierwszej linii leczenia, kluczowe jest wczesne rozpoznanie pacjentów, którzy nie odpowiedzą na terapię. Biomarkery takie jak AFP, PIVKA-II i AFP-L3 są istotne w identyfikacji pacjentów, którzy nie odnoszą korzyści z terapii IO-IO. Wczesne wprowadzenie terapii z działaniem anty-VEGF, takiej jak atezolizumab z bewacyzumabem, może być kluczowe w praktyce klinicznej dla pacjentów nieodpowiadających na terapię IO-IO.
Podsumowanie
Kombinacja nivolumabu i ipilimumabu stanowi nową, skuteczną opcję leczenia pierwszego rzutu dla pacjentów z nieoperacyjnym rakiem wątrobowokomórkowym. Mimo że terapia ta wiąże się z pewnymi działaniami niepożądanymi, doświadczenie kliniczne w zarządzaniu tymi działaniami pozwala na skuteczne ich kontrolowanie. Terapie kombinowane, takie jak nivolumab i ipilimumab, w dalszym ciągu poprawiają rokowania pacjentów z nieoperacyjnym HCC.
Bibliografia
Kudo Masatoshi. Nivolumab plus Ipilimumab: A Novel First-Line Combination Immunotherapy for Unresectable Hepatocellular Carcinoma. Liver Cancer 2024, 13(5), 459-467. DOI: https://doi.org/10.1159/000540801.
